Periferik Sinir Sistemi Yapısı ve Özellikleri

Periferik Sinir Sistemi

Periferik sinir sistemi, vücudumuzda merkezi sinir sistemini iç organlara, kaslara ve cilde bağlayan sinirleri içerir. Bu sistemin görevi elektrik uyarıları aracılığıyla, vücutta bilgi taşımaktır. Sinir hücrelerinin yani nöronların her biri gövdeyle akson denilen uzun kuyruktan meydana gelir. Aksonlar sinir hücresi gövdesiyle kasların, cilt ve iç organların arasındaki iletişimi elektrik uyarılarıyla aktarma görevini üstlenmiştir. Miyelin adındaki zarla kaplı olan aksonlar, elektrik uyarılarını oldukça hızlı ve etkin şekilde aktarabilir. Özel bir bölüm olan endonöryumda bulunan akson demetlerinde besin taşıyan kan damarları bulunmaktadır. Aksonlar demetler halinde bütün vücudu elektrik ağı gibi kaplamaktadır. Bunlar motor, duyusal ve otonomik olarak 3 türdür. Vücutta istemli hareketlerden sorumlu olan motor sinirlerin gövdesi omurilik gövdesinde bulunmakta ve elektrik uyarılarını iskelet kaslarındaki özel reseptörlerle iletmektedir. Duyusal sinirlerin görevi ise, dokunmayı, ağrıyı, titreşimi hissetmek, eşyaların tanınmasını sağlar. Bu hücrelerin gövdesi duyu gangliyonları denilen yapıların içindedir. Görevleri organlar ve ciltten alınan uyarıların merkezi sinir sistemine taşınmasıdır. Otonomik sinirlerde kalp atışı, cinsel işlevler, kan basıncı ve sindirim kontrolünü sağlar. Bütün vücutta bu hücrelerin gövdeleri bulunmaktadır.

Periferik sinir sistemi yapısı

Birinci boyun omurundan başlayan, kuyruk sokumu omuruna kadar devam eden her omurun hizasında ve omurilikten çıkan iki tane sinir kökü bulunur. Omurda iki taraftan çıkmış olan spinal sinir lifleri hareket uyarılarını kaslara taşımakta, cilt ile organlardan gelen uyarıları omuriliğe taşımaktadır. Bel ve boyunda bulunan sinir lifleri, kol ve bacaklardaki kaslı yapıya göre daha karmaşık düzendedir. Sinir ağları spinal sinir köklerinin birleşmesiyle oluşur. Bunlar kollarda brakiyal pleksus, bacaklarda ise lumbosakral pleksus ağları olarak tanımlanır.

Periferik sinir sistemi bölümleri

Somatik sinir sistemi: Bu bölüm kişinin isteğine bağlı olarak görev yapar. Merkezi sinir sistemine duyusal bilgileri gönderir. Bu sistem duyusal ve motor bölümlerinden oluşur. Duyusal kısım eklemler, kaslar, tendon ile duyu organlarından gönderilen uyarıları alır, motor kısmı ise bu uyarıları değerlendirir. Bu sistemin taşıdığı özellikler ise;

Sistem hareket ve duyu sinirlerini kapsamakta ve iskelet kaslarını etkilemektedir
Sistemde sinir düğümleri vardır
Somatik sistem uyarılarla ağrıyı, dokunmayı, farkında olmayı algılar
Sistem tarafından algılanan duyular sadece kişinin bilinçli olması halinde gerçekleşir
Genellikle sinirler uyarılma sayesinde tepki vermekte ve hareketi sağlamaktadır
Bu sistemin içinde tek hareket siniri bulunur.

Otonom sinir sistemi: Bu bölüm kişinin isteği dışında görev yapmaktadır. İstemsiz olarak çalışan bu sistem vücut dengesini korur. Sempatik ve parasempatik sinir sistemi şeklinde 2 bölümden oluşur ve tüm organlara ulaşır. Bu sistemin özellikleri ise;

Vücuttaki kalp kaslarının, düz kasların ve salgı bezlerinin düzenli çalışmasını sağlar. Bu artma, yavaşlama ya da hızlanma şeklinde yapılır.
Sistemde otonom sinir düğümleri vardır
Sinirler uyarıldığında düz kaslar kasılır ya da gevşer, kalp kası hızlı ya da yavaş çalışır, salgı bezleri de az ya da çok çalışmaya başlar
Bu sistem hareket ve birleştirme merkeziyle bağlantılı haldedir.
İç organlarda, kan damarlarında, vücudu denetleyen sinir sisteminde reseptörleri bulunmaktadır.
Somatik duyular ile özel duyulardan gelen uyarıları da alırlar
Sistemde 2 hareket siniri vardır. Merkezi sinir sisteminin içinde gövdesi olan ilk sinirin aksonu miyelin kılıfla kaplı olup, uzaklara kadar ulaşır. Diğerinin gövdesi otonomik sinir sistemindedir. Bunun aksonu miyelin kılıfla kaplı olmayıp, sadece etkilediği organlarla bağlantılıdır.